دیتابیس ابری نوعی پایگاه داده است که توانایی ذخیره حجم زیادی از داده‌ها را بر روی زیرساخت‌های ابری دارد. با استفاده از این سرویس سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ می‌توانند بدون راه‌اندازی سرورهای فیزیکی، داده‌های خود را در هر مکانی ذخیره و مدیریت کنند.
در دیتابیس ابری نگهداری، امنیت و پشتیبانی داده‌ها از طریق سرویس‌دهنده ابری انجام می‌شود و به کسب‌و‌کارها این امکان را می‌دهد تا از زیرساخت‌های انعطاف‌پذیر با مقیاس‌پذیری بالا، بهره‌برداری کنند و در صورت نیاز، منابع را کاهش یا افزایش دهند. در ادامه به بررسی کامل اینکه دیتابیس ابری چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ خواهیم پرداخت.
دیتابیس ابری (Cloud Database) چیست؟
دیتابیس ابری سیستم مدیریت پایگاه داده است که اطلاعات به جای ذخیره در سرورهای فیزیکی، بر روی زیرساخت‌های ابری قرار می‌گیرد که از طریق اینترنت قابل دسترسی هستند، مانند Google Cloud یا Microsoft Azure؛ با استفاده از این سیستم سازمان‌ها و کسب‌و‌کارهای بزرگ می‌توانند از طریق اینترنت با سرعت بیشتر و هزینه کمتر به داده‌های حیاتی دسترسی داشته باشند.
این نوع دیتابیس‌ها نیازی به ذخیره اطلاعات و مدیریت مستقیم سرور و بکاپ‌گیری از داده‌ها ندارند؛ چرا که می‌توانند تمام اطلاعات را توسط سرویس‌دهنده ابری کنترل و مدیریت کنند. با توجه به مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری بالای دیتابیس ابری و عدم نیازی به سرمایه‌گذاری بر روی سخت‌افزارها، استفاده از این فناوری مورد توجه بسیاری از کسب‌و‌کارها قرار گرفته است.
ضرورت استفاده از DBaaS
- نگهداری و ذخیره‌سازی اطلاعات بر روی سرورهای فیزیکی باعث افزایش هزینه‌های سازمانی می‌شود. زمانی که حجم اطلاعات افزایش می‌یابد، تهیه سرویس با مقیاس‌پذیری بالا حیاتی است.
- در چنین شرایطی که نگهداری از اطلاعات برای دارندگان سایت‌ها دشوار می‌شود، جهت سازماندهی بهتر و مدیریت اطلاعات این نوع از دیتابیس‌ها بهترین گزینه مناسبی هستند.
- به همین دلیل سازمان‌ها و کسب‌و‌کارهای بزرگ به جای راه‌اندازی سرویس‌های دیتابیس تخصصی و صرف هزینه برای خرید سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای پشتیبانی داده‌ها، از DBaas بهره می‌برد.
دیتابیس به عنوان سرویس (DbaaS) چیست؟
- DbaaS یا Database as a Service یکی از مدل‌های ارائه دیتابیس ابری است که از طریق آن مدیریت اطلاعات از جمله نصب، نگهداری، پیکربندی و بکاپ‌گیری و آپدیت اطلاعات انجام می‌شود.
- یکی از قابلیت‌های دیتابیس به‌عنوان سرویس (DbaaS) این است که همه‌چیز از پیش آماده است. شما می‌توانید به سرعت اطلاعات موردنیاز خود را در این سرویس قرار دهید و به دلیل مقیاس‌پذیر بودن، حجم داده‌ها را بر اساس نیاز کسب‌و‌کار خود تنظیم کنید.
- معمولاً استارتاپ‌های کوچک که بودجه کمی دارند، از DbaaS استفاده می‌کنند تا به جای خرید سرورهای فیزیکی، با صرف کمترین هزینه از یک پایگاه داده بسیار حرفه‌ای بهره‌مند شوند.
مقایسه انواع دیتابیس ها
دیتابیس‌ها بر اساس محل ذخیره‌سازی و نگهداری اطلاعات، مدیریت زیرساخت و میزان هزینه با یکدیگر تفاوت دارند. انواع پایگاه داده که هر کدام قابلیت خاص خود را دارند عبارت‌اند از:
دیتابیس‌های محلی (On-premises Databases)
دیتابیس محلی مدل سنتی ذخیره اطلاعات است که داده‌ها بر روی سرور فیزیکی قرار می‌گیرد. از طریق این نوع پایگاه داده امکان کنترل بر سخت‌افزار و پشتیبانی و امنیت داده‌ها بیشتر است، اما در عین حال هزینه بالای ذخیره اطلاعات و نیاز به تیم فنی بسیار متخصص یکی از معایب استفاده از این سرویس است.
علاوه‌بر‌این به دلیل مقیاس‌پذیری محدود، با استفاده از این مدل پایگاه داده، بسیاری از کسب‌و‌کارها نیازمند ارتقاء زیرساخت‌ها خواهند بود.
دیتابیس ابری (Cloud Database)
در مدل ابری، همه اطلاعات بر روی سرور ابری ذخیره می‌شوند و نیازی به استفاده از سخت‌افزارهای فیزیکی نیست. از سوی دیگر می‌توانید به راحتی در هر مکانی به اطلاعات دسترسی داشته باشید.
مهم‌ترین قابلیت این نوع دیتابیس، کاهش هزینه‌ها و مقیاس‌پذیری بالا است، اما در برخی موارد بخش‌هایی از پایگاه داده نیاز به مدیریت خواهند داشت.
دیتابیس به عنوان سرویس (DbaaS)
در این مدل دیتابیس تمام وظایف مدیریتی از جمله راه‌اندازی، پیکربندی، نگهداری و بکاپ‌گیری توسط ارائه‌دهنده سرویس انجام می‌شود. در‌واقع شما فقط از این نوع دیتابیس استفاده می‌کنید و نیازی به مدیریت داده‌ها نیست.
این نوع پایگاه داده برای کسب‌و‌کارهای کوچک که به دنبال امنیت و پشتیبانی داده‌ها با کمترین هزینه هستند، بهترین گزینه است.
انواع دیتابیس ابری
دیتابیس ابری بر اساس ساختار اطلاعات و شیوه مدیریت آن‌ها به انواع زیر تقسیم می‌شود و هر کدام کاربرد متفاوتی دارند:
دیتابیس های ابری رابطه ای (SQL)
- از مدل رابطه‌ای دیتابیس ابری برای مدیریت و نگهداری اطلاعات استفاده می‌شود. این سرویس معمولاً برای داده‌های ساختار یافته کاربردی است.
- پایگاه داده رابطه‌ای از زبان SQL جهت جستجوی و مدیریت داده‌ها استفاده می‌کند و بیشتر سازمان‌ها برای تراکنش‌های پیچیده از آن بهره می‌برند. معروف‌ترین نوع دیتابیس ابری رابطه‌ای شامل Google Cloud SQL و Amazon RDS هستند.
دیتابیس های ابری غیر رابطه ای (NoSQL)
- این دیتابیس برای اطلاعات نیمه ساختار یافته یا بدون ساختار کاربرد دارد و از مدل‌های ستونی و گراف جهت حفظ و نگهداری اطلاعات استفاده می‌کند.
- دیتابیس‌های غیر‌رابطه‌ای ابری برای برنامه‌هایی که نیاز به سرعت و مقیاس‌پذیری بالا دارند، گزینه مناسبی هستند. Google Cloud Firestore و Mongo DB Atlas به‌عنوان نمونه‌های معروف آن شناخته می‌شوند.
دیتابیس های توزیع شده ابری (Distributed)
- این پایگاه داده اطلاعات را در چند گره ذخیره‌سازی می‌کند و برای برنامه‌های کاربردی که نیاز به مقیاس‌پذیری بالا دارند کاربردی است. در این مدل دیتابیس ابری از تکنولوژی sharding و replication برای افزایش عملکرد اطلاعات و توزیع مناسب آن‌ها استفاده می‌شود.
- بهترین نمونه‌های این نوع دیتابیس Google Cloud spanner، Amazon Aurora وCockroachDB هستند که بیشترین میزان تحمل خطا را دارند.
دیتابیس های ابری درون حافظه ای (In-memory Database)
در این دیتابیس‌ها اطلاعات به جای ذخیره بر روی هارد دیسک، در RAM ذخیره می‌شود. به همین دلیل سرعت دسترسی به داده ها افزایش می‌یابد و برای برنامه‌هایی که نیاز به پاسخگویی سریع دارند، ایده‌آل هستند.
از نمونه‌های پر استفاده این نوع پایگاه داده می‌توانیم به Redis Enterprise Cloud و Amazon ElastiCache اشاره کنیم.
دیتابیس های ابری ستونی (Columnar Database)
این نوع دیتابیس‌ها داده‌ها را به‌صورت ستون ذخیره‌سازی می‌کنند. این مدل از پایگاه داده‌ها معمولاً برای تجزیه و تحلیل اطلاعات داده‌های بزرگ کاربردی هستند.
دیتابیس های ابری زمانی (Time-series Database)
در دیتابیس‌های زمانی ابری، داده‌ها بر اساس زمان ذخیره و طبقه‌بندی می‌شوند. سازمان‌هایی که نیاز به نظارت بر سیستم و پردازش اطلاعات حسگرها دارند، می‌توانند از این نوع پایگاه داده استفاده کنند.
دیتابیس های ابری گرافی (Graph Database)
این مدل دیتابیس‌ها برای مدیریت و ذخیره‌سازی اطلاعاتی که به‌صورت گراف هستند، کاربرد دارند و معمولاً برای مدل‌سازی ارتباطات استفاده می‌شوند.
ویژگی های دیتابیس ابری چیست؟
از قابلیت‌ها و ویژگی‌های دیتابیس ابری که آن را از مدل‌های سنتی متمایز می‌کند می‌توانیم موارد زیر اشاره کنیم:
مقیاس پذیری بالا
در این نوع زیرساخت کاربران می‌توانند به راحتی و بر اساس نیاز خود منابع پایگاه داده را کاهش یا افزایش دهند. این ویژگی برای استارتاپ‌ها و کسب‌و‌کارهای در حال رشد که حجم عظیمی از داده‌ها را در اختیار دارند، بسیار کاربردی است.
امنیت اطلاعات
امنیت و حفاظت از داده‌ها برای ارائه‌دهندگان خدمات ابری در اولویت قرار دارد و برای این کار از رمزگذاری، بکاپ‌گیری و بازیابی اطلاعات بهره می‌برند.
انعطاف پذیری
دیتابیس ابری به دلیل پشتیبانی از انواع مختلف اطلاعات و داده‌ها مورد استقبال بسیاری از کسب‌و‌کارها قرار گرفته است و به راحتی با نیازهای مختلف کسب‌و‌کارها سازگار می‌شود.
دسترسی آسان
کاربران از طریق اینترنت می‌توانند در هر زمان و مکانی به اطلاعات خود دسترسی داشته باشند. این قابلیت برای توزیع‌کنندگان و سازمان‌هایی که نیاز به دسترسی مداوم و سریع به داده‌ها دارند، بسیار مفید و پر کاربرد است.
کاهش هزینه ها
با استفاده از DbaaS نیازی به سرمایه‌گذاری در سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای مختلف نیست و هزینه ذخیره‌سازی و حفظ اطلاعات بر اساس میزان مصرف برآورد می‌شود.
مدیریت ساده تر اطلاعات
ارائه‌دهنده سرویس ابری تمام وظایف مربوط به پشتیبان‌گیری، به‌روزرسانی و ذخیره و نگهداری سرورها را بر‌عهده دارد. بنابراین مدیران می‌توانند بر روی سایر برنامه‌ها تمرکز کنند و نیازی به کنترل و مدیریت داده‌ها از سوی تیم فنی نیست.
مهم ترین کاربردهای دیتابیس ابری چیست؟
دیتابیس‌های ابری در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. برخی از کاربردهای این نوع زیرساخت عبارت‌اند از:
توسعه و اجرای اپلیکیشن های مختلف
- با استفاده از دیتابیس ابری توسعه‌دهندگان می‌توانند اپلیکیشن‌های خود را با هزینه مقرون به‌صرفه و در سریع‌ترین زمان اجرا کنند.
- علاوه‌بر‌این کسب‌و‌کارهایی که نیاز به توسعه برنامه‌های کاربردی و مقیاس‌پذیری اطلاعات دارند، می‌توانند از مزایای این مدل بهره‌مند شوند.
حوزه خدمات مالی و بانکی
امنیت و حفظ اطلاعات در حوزه خدمات بانکی بسیار اهمیت دارد. دیتابیس‌های ابری با پشتیبانی کامل از اطلاعات و ارائه امنیت بیشتر، بهترین گزینه برای پردازش داده‌های مالی هستند.
کاربرد دیتابیس ابری در حوزه پزشکی
با استفاده از دیتابیس ابری مراکز درمانی می‌توانند اطلاعات پزشکی حساس را ذخیره و مدیریت کنند. با بکاپ‌گیری منظم و خودکار اطلاعات ضروری بیماران در دسترس خواهد بود.
اینترنت اشیا
- DbaaS با مقیاس‌پذیری بالا، امکان نگهداری، ذخیره و پردازش سریع داده‌ها را برای دستگاه‌های اینترنت اشیا فراهم می‌کند.
- با توجه به اینکه در این دستگاه‌ها حجم زیادی از داده‌ها تولید می‌شود، دیتابیس ابری نقش اساسی در زیر ساخت‌های IoT دارد.
ذخیره و تحلیل داده های بزرگ (Big data)
دیتابیس ابری بهترین سرویس برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های بزرگ است. از طریق DbaaS سازمان‌ها می‌توانند در سریع‌ترین زمان داده‌ها را تجزیه و تحلیل کرده و الگوهای مهم را استخراج کنند.
کاربرد در حوزه موبایل و وب
- با کمک دیتابیس ابری می‌توان اطلاعات کاربران، تاریخچه فعالیت و دیگر اطلاعات مربوط به موبایل و وب را ذخیره‌سازی کرد. به‌علاوه استفاده از این مدل در سیستم‌های مدیریت محتوا برای مدیریت محتوای وبلاگ‌ها و سایت‌ها بسیار مفید است.
- فروشگاه‌های آنلاین نیز می‌توانند برای ذخیره اطلاعات مشتریان، سفارش‌ها و دیگر اطلاعات مربوط به فروشگاه خود از دیتابیس ابری استفاده کنند.
بازیابی اطلاعات و پشتیبان گیری خودکار
دیتابیس‌های ابری به‌صورت خودکار از اطلاعات پشتیبان‌گیری می‌کنند و در صورت بروز مشکل، امکان بازیابی داده‌ها وجود دارد.
بازی های آنلاین و رسانه های اجتماعی
شرکت‌های معروف بازی‌سازی برای ارتقاء بازی‌های ویدیویی و ذخیره اطلاعات بازیکنان از دیتابیس ابری بهره می‌برند. همچنین در شبکه‌های اجتماعی برای ذخیره اطلاعات کاربران، نظرات، پست‌ها و دیگر اطلاعات از سرویس دیتابیس ابری استفاده می‌شود.
جمع بندی
دیتابیس ابری سرویسی است که در آن پایگاه داده بر روی زیرساخت ابری قرار می‌گیرد و نیازی به استفاده از سرورهای فیزیکی و دیتابیس‌های داخلی برای ذخیره اطلاعات نیست. سازمان‌ها و کسب‌و‌کارهای در حال رشد با استفاده از این مدل پایگاه داده می‌توانند به راحتی حجم زیادی از داده‌ها را مدیریت کنند و در هر زمان میزان منابع را تغییر دهند
از مهم‌ترین ویژگی‌ها و مزایای دیتابیس ابری، مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری بالا، کاهش هزینه‌ها، مدیریت و دسترسی سریع‌تر و بازیابی اطلاعات است. به همین دلیل استفاده از آن در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، خدمات مالی، اینترنت اشیا و حتی ساخت بازی‌های آنلاین بسیار مفید و کاربردی است. امیدواریم این مطلب درباره دیتابیس ابری چیست و بررسی مزایا و ویژگی‌های آن برای شما مفید واقع شده باشد.
سوالات متداول
- دیتابیس ابری چیست؟
دیتابیس ابری با استفاده از پردازش ابری طراحی شده است و بهترین سرویس برای ذخیره‌سازی اطلاعات حجیم به شمار می‌آید. - ویژگی‌های دیتابیس ابری چیست؟
از جمله ویژگی‌های این نوع سرویس که آن را از زیرساخت‌های سنتی متمایز می‌کند، می‌توانیم به انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری بالا، مدیریت راحت‌تر داده‌ها، دسترسی آسان و هزینه کمتر اشاره کنیم. - انواع دیتابیس‌های ابری کدامند؟
دیتابیس‌های ابری رابطه‌ای، دیتابیس‌های ابری غیر‌رابطه‌ای، دیتابیس‌های ابری ستونی، دیتابیس‌های ابری گرافی، دیتابیس‌های درون حافظه‌ای، دیتابیس‌های توزیع شده ابری از جمله انواع این مدل از پایگاه داده هستند.
